VİSKOZİTE: Akışkanların akmaya karşı gösterdikleri iç dirençtir, akışkanların en önemli ve belirgin özelliklerinden biridir. Başka bir deyişle, bir sıvının kalın ya da ince oluşunun bir ifadesidir. Viskozite yağın film oluşturmasını sağlayan özelliktir. Yüzeyler yük altında hareket ederken aradaki yağ akmaya çalışır, ancak iç sürtünmesi akışına karşı koyarak film oluşumunu sağlar. Bir viskozite değerinin bir anlam ifade edebilmesi için daima hangi sıcaklıkta olduğunun belirtilmesi gerekir.
En çok kullanılan viskosite birimleri:
Kinematik viskozite centistoke (cSt), Engler derecesi, Centipoise (cP), Redwood viskozitesi, Saybolt Universal Viskozite.(Bu viskozitelerin birbirine dönüştürülmesinde kullanılan çevrim tablosu ektedir.)
VİSKOZİTE İNDEKSİ:
Yağın sıcaklık değişimlerine karşı viskozitelerini koruyabilme özelliğidir. Yüksek viskozite indeksine sahip motor yağları soğukta ince ve akıcı, sıcakta ise kalındır. İndeks numarası yükseldikçe yağın viskozitesinin sıcaklık değişiminden etkilenmesi azalır. Bu özellik madeni yağlarda katıklarla geliştirilir,
Viskozite seçiminde dikkat edilmesi gereken üç özellik:
- Hız
- Yük
- Sıcaklık
Hızın viskozite seçimine etkisi:
Düşük hız-yüksek viskozite
Yüksek hız-düşük viskozite
Yükün viskozite seçimine etkisi:
Düşük yük-düşük viskozite
Yüksek yük-yüksek viskozite
Sıcaklığın viskozite seçimine etkisi:
Yüksek sıcaklık-yüksek viskozite
Düşük sıcaklık-düşük viskozite
Akma noktası:
Bir petrol ürününün kendi ağırlığı ile akabilme özelliğini koruduğu en düşük sıcaklıktır.Akma noktasının düşük olması motor yağının sıfır altı sıcaklılarda akıcı kalmasını sağlar. Böylece yüksek viskozite indeksi ile beraber ilk çalışma aşınmaları en aza iner, yakıt tüketimi azalır.
Alevlenme noktası:
Yanıcı bir ürünün (yağın) hava ile karıştığı anda parlayabilen bir karışım meydana getirdiği en düşük sıcaklık olarak tanımlanır. Madeni yağlarda alevlenme noktası Cleveland açık kap (Cleveland open cup-COC) ve Pensky Martens kapalı kap (Pensky Martens closed cup-PMCC) metodu olmak üzere iki farklı yöntemle belirlenebilir. Cleveland açık kap metodunda atmosfere açık şartlarda alevlenme noktası belirlenir. 79 °C altında olan kimyasallar için açık kap metodu uygulanmaz. Düşük alevlenme noktaları Pensky Martens kapalı kap metodu ile belirlenir.
Anilin noktası:
Eşit hacimdeki anilin ile baz yağ veya yakıtın tam olarak karıştığı en düşük sıcaklıktır. Baz yağ yada yakıt içerisindeki aromatik ve naftanik yapıdaki kimyasalların toplam miktarını tahmin etmeye yarar. Aromatik ve naftanik yapıdaki kimyasal içeriği fazla olan baz yağların anilin noktaları düşüktür. Birimi °C veya °F'dır.
Asit değeri (sayısı):
Bir petrol ürününü nötralize etmek için gerekli KOH miktarı. Ayrıca nötralizasyon değeri olarak da belirtilir. Birimi mg.KOH/g. şeklindedir.
Aşırı basınç katığı:(EP:Extreme pressure)
Çok yüksek basınç altında çalışan dişli ve yataklarda kayan iki yüzeyin çok yakın teması halinde metal yüzeyi ile kimyasal reaksiyona girerek koruyucu bir film oluşturan katık çeşididir.
Damlama noktası:
Gresin katı halden sıvı hale geçerek damlayabilecek kadar akıcı olduğu en düşük sıcaklıktır. Gresin çalışabileceği en yüksek sıcaklığın belirlenmesinde önemlidir.
Demülsibilite:
Standart bir test metodu ile de tesbit edilebilen ve yağın suyu itme ve sudan kolayca ayrılabilme özelliği.
Dispersan (dağıtıcı) katığı:
Motor yağlarında kullanılan ve yağdaki yabancı partikülleri süspansiyon halinde tutan katık. Bu katık yardımı ile kirler birikerek yağlama kanallarını tıkaması engellenir. Katığın işlev görmemesi halinde yağlama kanalları tıkanır ve yağın yağlama ve soğutma işlevi azalır, buna bağlı olarak yağda lakımsı çamurumsu atıklar oluşur.
Deterjan katığı:
Yüksek sıcaklık altında çalışan yağlarda motorda yanma olayı sonucu oluşan çeşitli kirleticilerin yüzeylere tutunmasını önleyen katık çeşididir.
Emülsiyon:
Birbiri ile hiç karışmayan ya da kısmen karışabilen iki sıvının oluşturduğu karışım. Pek çok emülsiyonda malzemelerden bir tanesi yağ diğeri ise su veya su bazlı çözeltilerdir.
Gres:
Gres, bir akışkan yağlayıcı ile kalınlaştırıcının karışımından meydana gelen, kıvamı katıdan yarı akışkana kadar değişen bir maddedir. The National Lubricating Grease Institute (NLGI) tarafından gresler işlenmiş penetrasyon değerlerine göre sınıflandırılmışlardır.
Molibdendisülfür:
Katı yağlayıcıdır. Kimyasal yapısının özelliğine bağlı olarak çok yüksek sıcaklıklarda dahi yağlama yapabilen bir kimyasal bileşimdir.
Oksidasyon mukavemeti:
Havadaki oksijenin yüksek sıcaklık ve kirlilik gibi bazı olumsuz etkilerin yardımıyla yağın
yapısını bozmasıdır. Yağın viskozitesi artar, rengi koyulaşır, asidik tortular oluşur. Kaliteli baz yağ ve oksidasyon engelleyici katıklarla yağa uzun servis ömrü sağlanır.
Pas ve korozyon:
Nemli ve asidik ortamın etkisiyle metal yüzeylerde meydana gelen bir tür aşınmadır. Yüzey aşınırken yağ rengi değişir, pas kirliliği oluşur. Yağın pas ve korozyon önleme özelliği katıklarla geliştirilir.
Penetrasyon değeri:
Gresin sertliğini nümerik olarak belirten kavramdır. Greslerin kıvamları yani penetrasyon değerleri, içlerindeki kalınlaştırıcının ve yağlayıcının miktarına, cinsine, yağlayıcı viskozitesine ve kesme hızına bağlıdır.
Sülfatlanmış kül:
Laboratuvar şartlarında motor yağının sülfürik asitte çözülerek yakılması sonucu kalan küldür. Yakılan motor yağı numunesinin yüzdesi olarak söylenir (% kül). Motor yağının içerdiği katıkların miktarı ve kalitesi konusunda bir ölçüdür, optimum değerde olması subap ve yuvaları için önemlidir.
TBN değeri (Alkalinite):
Motor yağının, çalışma sırasında motorda oluşan asidik maddeleri etkisiz hale getiren bazik özelliğidir. Motor parçalarını aside karşı korumada uygun TBN değeri alkaliniteyi artıran katıklarla sağlanır. Dizel motor yağlarının TBN değeri; motorin kükürt içerdiği için önemlidir.
Timken OK değeri:
Timken EP test cihazında yağ filminin yırtılmadan dayanabildiği maksimum yük.
Yük taşıma kapasitesi:
Bir yağ filminin yüksek basınç, yüksek sıcaklık ve yüksek hız altında yırtılmaya karşı gösterdiği direnç.
